Đám hỏi và những khác biệt giữa nhà trai, nhà gái theo phong tục vùng miền Việt Nam

Lễ ăn hỏi còn được gọi là lễ đính hôn là một nghi thức trong phong tục hôn nhân truyền thống của người Việt. Đây là sự thông báo chính thức về việc hứa gả giữa hai họ. Đây là giai đoạn quan trọng trong quan hệ hôn nhân: cô gái trở thành “vợ sắp cưới” của chàng trai, và chàng trai sau khi mang lễ vật đến nhà gái là đã chính thức xin được nhận làm rể của nhà gái và tập gọi bố mẹ xưng con.

Trong lễ ăn hỏi, nhà trai mang lễ vật tới nhà gái. Nhà gái nhận lễ ăn hỏi tức là chính danh công nhận sự gả con gái cho nhà trai, và kể từ ngày ăn hỏi, đôi trai gái có thể coi là đôi vợ chồng chưa cưới, chỉ còn chờ ngày cưới để công bố với hai họ.

Cách trang trí lễ ăn hỏi là vô cùng quan trọng , các trang trí thể hiện sự tôn trọng nghiêm trang cũng như thể hiện được tinh thần của buổi lễ đính hôn , một nghi thức vô cùng quan trọng trong cuộc đời mỗi người .

Tùy vào từng vùng miền mà các nghi lễ có những phong tục khác nhau mà thể hiện được đặc trưng của từng vùng miền.

Trong bài viết này, chuyên gia của Hệ thống trung tâm tiệc và sự kiện Vạn Hoa sẽ chia sẻ với các bạn về cách trang trí lễ ăn hỏi tại nhà trai và nhà gái và lễ ăn hỏi cần chuẩn bị những gì

Lễ ăn hỏi theo phong tục miền bắc và cách trang trí lễ ăn hỏi

Nghi thức cưới hỏi tại miền Bắc có phần nghiêm ngặt hơn những nơi còn lại. Tráp hỏi phải chuẩn bị số lẻ, lễ hỏi phải diễn ra trước đám cưới ít nhất 5-10 ngày. Ngoài ra còn có tục thách cưới với những yêu cầu về đồ lễ của nhà gái với nhà trai.

Thời gian và địa điểm của lễ ăn hỏi

Lễ ăn hỏi ở miền Bắc thường không cách xa thời điểm đám cưới, thông thường nhất là trước đám cưới 1 tháng hay 1 tuần. Thông thường, bố mẹ của cô dâu chú rể sẽ đi xem ngày để tìm ra một thời gian thích hợp cho đám hỏi. Khi đã chọn được ngày thích hợp, lễ ăn hỏi sẽ được tổ chức tại nhà cô dâu.

Mâm quả trong lễ ăn hỏi

Mỗi mâm quả (hay tráp ăn hỏi) sẽ đựng một món vật khác nhau. Trong lễ ăn hỏi miền Bắc, những món lễ vật thường là trầu cau, chè (trà), mứt hạt sen, rượu, thuốc lá, bánh cốm, bánh phu thê. Tùy theo điều kiện tài chính của mỗi gia đình mà lượng lễ vật trong mâm quả sẽ khác nhau.

•  Lễ ăn hỏi 3 tráp thường có những lễ vật: trầu cau,chè, mứt hạt sen.
•  Lễ ăn hỏi 5 tráp thường có: trầu cau, chè, mứt hạt sen, rượu và thuốc lá, bánh cốm.
•  Lễ ăn hỏi 7 tráp thường có: trầu cau, chè, bánh cốm, rượu và thuốc lá, mứt hạt sen, bánh phu thê, bánh đậu xanh.
•  Lễ ăn hỏi 9 tráp thường có: trầu cau, chè, bánh cốm, rượu và thuốc lá, hạt sen, bánh phu thê, bánh đậu xanh, lẵng hoa quả kết rồng phụng, lợn sữa quay.
•  Lễ ăn hỏi 11 tráp thường có ít nhà chọn lựa, và ngoài những mâm quả như lễ 9 tráp, người ta có thể thêm vào đó những vật lễ khác, chẳng hạn như: tháp bia lon, mâm bánh nướng bánh dẻo, mâm xôi gấc trang trí đậu xanh…

• Đặc điểm của mâm quả trong lễ ăn hỏi miền Bắc là lượng lễ vật khá nhiều, cách bày mâm lễ ăn hỏi sẽ được sắp xếp theo hình tháp, bày trong mâm quả sơn son thếp vàng, có thể phủ thêm khăn rồng phượng màu đỏ. Đặc biệt, lễ vật không thể thiếu là trầu cau. Những gia đình khá giả còn đặt thêm những mâm quả rồng phượng đặc biệt được làm từ trái cây và lá dừa, mâm lợn sữa quay…
• Những loại bánh trong mâm quả thường là bánh cặp, tượng trưng cho âm dương.Tùy theo từng địa phương, người ta có thể sử dụng bánh cốm – bánh phu thê, bánh nướng – bánh dẻo, bánh chưng – bánh dày.

Nguyên tắc “ngoài lẻ – trong chẵn”

Một lưu ý khác trong lễ ăn hỏi ở miền Bắc là số lượng tráp luôn là số lẻ, vì số lẻ tượng trưng cho yếu tố “dương”. Nhưng số lượng lễ vật trong từng tráp thì lại luôn là số chẵn, với ý nghĩa là có đôi có cặp.

Lễ dẫn cưới

Ngoài những lễ vật kể trên, nhà trai sẽ chuẩn bị lễ dẫn cưới. Lễ dẫn cưới là tiền mặt được để trong phong bì đặc biệt trong một khay riêng và do mẹ của chú rể cầm khay lễ trao cho mẹ cô dâu trước khi trao các mâm lễ khác. Đây là một nghi thức nhằm thể hiện sự cảm kích của nhà trai trước công ơn dưỡng dục của mẹ cô dâu, vì sau lễ cưới, nhà trai sẽ được thêm người, còn nhà gái thì ngược lại.

Bàn thờ gia tiên

Ở miền Bắc, bàn thờ gia tiên ngày cưới là bàn thờ chính của gia đình. Trước buổi lễ chỉ cần dọn dẹp sạch sẽ, có thể phủ thêm vải đỏ và câu đối.

• Trên bàn thờ phải có một mâm ngũ quả, có thể kết hình long phụng cho thêm phần long trọng.
• Cắm hoa bàn thờ ngày cưới bằng hoa tươi – thường là hoa lay ơn.
• Một con gà luộc mổ moi và một đĩa xôi gấc đỏ.
• Ngoài ra, khi nhà trai rước được cô dâu về nhà, sẽ mang một phần mâm quả đám cưới của tráp xin dâu, thường gọi là mâm lại quả và không có trầu cau, rượu, về sẽ thắp hương trên bàn thờ.

Sau khi trải qua lễ ăn hỏi, thường cách khoảng 1 tuần hoặc 1 tháng sẽ tiến tới lễ cưới chính thức. Tại miền bắc nói chung và Hà Nội nói riêng, nhiều gia đình đã lựa chọn tổ chức đám cưới ở các trung tâm tiệc cưới vì có dịch vụ cưới chuyên nghiệp và luôn có nhiều ưu đãi cưới đặc sắc. Ví dụ như khi tổ chức lễ cưới tại Vạn Hoa, bạn sẽ được miễn phí hoàn toàn tiền thuê hội trường và tặng thêm nhiều nghi lễ cưới khác. Đặc biệt Vạn Hoa rất đa dạng về thực đơn cưới, giúp gia đình hai bên có thể dễ dàng lựa chọn.

Lễ ăn hỏi theo phong tục miền trung và cách trang trí lễ ăn hỏi

Phong tục cưới hỏi tại miền trung khá cầu kì về nghi thức nhưng lại đơn giản, không ồn ào. Đặc biệt chú trọng vào việc xem ngày, chọn đồ hợp với mệnh. Đặc biệt, trong phòng tân hôn còn có một khay lễ gồm 12 miếng trầu, đĩa muối gừng và rượu giao bôi.

Mâm quả đám hỏi của người miền trung

• Trầu cau

Đầu tiên phải kể đến trầu cau – lễ vật không thể thiếu ở bất kì vùng nào, tượng trưng cho tình nghĩa và sự gắn bó keo sơn của vợ chồng nên trong mâm lễ vật ăn hỏi miếng trầu, quả cau được têm gọn gàng. Với người miền trung, không có những yêu cầu về số lượng nên nhà trai hoàn toàn có thể tùy ý miễn sao có được một mâm lễ đẹp mắt và không quá sơ sài.

Đặc biệt hơn, trong mâm trầu cau của người Huế thường phải có thêm gừng và muối để thể hiện lời hứa chung thủy trước ngưỡng cửa hôn nhân.

• Bánh phu thê

Trong lễ ăn hỏi, người miền Trung thường chọn bánh phu thê làm lễ vật ăn hỏi thay vì bánh cốm hay bánh chưng bánh – bánh giầy như các vùng miền khác. Bánh phu thê tượng trưng cho sự chung thủy của đôi trẻ cho đến hết đời.

Đây là lời hứa hẹn, cũng là lời chúc phúc chân tình nhất của nhà trai dành cho nhà gái. Bánh phu thê thường được xếp từng cặp với nhau để tượng trưng cho sự song đôi của cô gái và chàng trai. Mâm lễ được xếp gọn theo số chẵn và không bắt buộc về số lượng là đặc điểm rất rõ của lễ ăn hỏi ở miền Trung.

• Chè, thuốc và rượu

Chè, thuốc là và rượu là những sính lễ cơ bản rất hay được chọn trong mâm lễ cưới hỏi. Với người miền trung, những sính lễ này thường mang ý nghĩa tượng trưng và được xếp chung trong một mâm quả cưới hỏi. Đây cũng là cách nhà gái tạo điều kiện cho nhà trai có thể thoải mái trong việc sắp xếp mâm lễ cũng như sính lễ để tỏ tấm chân tình của mình.

• Nến tơ hồng

Cặp nến tơ hồng se duyên là một trong những lễ vật quan trọng mà nhà trai không nên quên trong lễ vật ăn hỏi. Cặp nến tơ hồng sẽ được thắp khi làm lễ ăn hỏi, bởi thông thường lễ ăn hỏi của người miền Trung cũng rất cầu kỳ và nhiều nghi thức. Việc chuẩn bị cặp nến tơ hồng có thể giúp cho việc cử hành lễ ăn hỏi không thiếu trước hụt sau.

• Các lễ vật khác

Mặc dù người miền Trung luôn quan niệm thách cưới theo điều kiện của gia đình nhà trai nhưng hiện nay, hầu hết mâm cỗ của nhà trai cũng cầu kỳ hơn để tỏ thành ý với nhà gái. Tùy điều kiện mà nhà trai có thể chọn thêm các lễ vật như lợn quay, gà quay, tiền sính lễ, nem chả… như một lời cảm ơn cho gia đình nhà gái.

Bàn thờ gia tiên ở miền trung

• Đám cưới hỏi của người miền Trung thường đơn giản, không cầu kỳ với quan niệm “trọng lễ nghi khi tài vật”. Thường bàn thờ gia tiên đám cưới được chuẩn bị rất chu đáo và cẩn thận.
• Đặc biệt là mâm lễ cúng sẽ có đầy đủ trầu cau, rượu trà, nến tơ hồng và không thể thiếu bánh phu thê. Đàng trai nếu khá giả thì mâm lễ có thêm bánh kem và bánh dẻo chứ không cúng heo quay như nhiều nơi khác.

Lễ ăn hỏi theo phong tục miền nam và cách trang trí lễ ăn hỏi

Nơi đây có lối suy nghĩ phóng khoáng nên phong tục cũng ít và thoải mái hơn. Nhưng có một điều bắt buộc trong đám cưới đó là lễ lên đèn, nhà trai sẽ mang 2 ngọn đèn đến nhà gái khi đón dâu và cặp đôi sẽ tự tay thắp trên bàn thờ vào lúc cúng bái gia tiên nhà gái để ước mong về một hạnh phúc dài lâu. Lễ tráp ăn hỏi của người miền Nam được sử dụng là 6 tráp, bởi họ quan niệm số 6 là con số đem lại may mắn đến cho họ.

Mâm lễ ăn hỏi của người miền nam

• Khác với phong tục miền Bắc, số mâm quả cưới miền Nam luôn là số chẵn và hầu hết thường yêu cầu 6 tráp. Bởi với người miền Nam, số 6 là biểu tượng cho tài lộc, may mắn và hạnh phúc.
• Một điểm cần phải đặc biệt lưu ý là số vật phẩm trong các tráp lễ phải là số lẻ. Đây chính là biểu tượng cho sự sinh sôi, lớn lên và hình thành gia đình trong sự đầm ấm, tài vượng. Người miền Nam cũng quan niệm, đám hỏi là việc nhà trai đem tài lộc đến để có thể rước người con gái (hay là rước hạnh phúc) về cho gia đình mình.

Những lễ vật mang đậm chất nam bộ

• Bánh phu thê

Thể hiện sự gắn kết các cặp đôi. Thay vì chọn bánh cốm, bánh chưng – bánh giầy như mâm quả cưới miền Bắc, người miền Nam chọn bánh phu thê hay còn gọi là bánh xu xê. Chiếc bánh phu thê gồm có hai phần tượng trưng cho âm và dương, vợ và chồng để thể hiện sự gắn kết keo sơn của đôi nam nữ. Bánh phu thê như lời chúc phúc dành cho cặp đôi đã trở thành một lễ vật không thể thiếu trong tráp ăn hỏi của người miền Nam.

Gà quay, lợn quay, xôi, hoa quả: Biểu trưng cho sự thịnh vượng. Người miền Nam với quan niệm mâm cỗ phải phong phú, có mặn có ngọt vậy nên lợn quay hay gà quay luôn là lựa chọn không thể thiếu mang biểu tượng của sự sung túc, giàu có, thịnh vượng,  nhiều của ăn của để. Điều này còn thể hiện việc có thể bảo bọc cho cuộc sống sau này cho cô gái từ nhà trai.

•  Lễ đen:

 Số tiền trong lễ đen theo phong tục chính là số tiền nhà gái thách cưới nhà trai và được chuẩn bị trong một chiếc tráp nhỏ. Chiếc tráp này sẽ được mẹ chú rể đem đến và trao tận tay mẹ cô dâu như góp một phần lễ mọn cho lễ ăn hỏi. Tuy nhiên, đối với “lễ đen” nhà trai nên chú ý cách chuẩn bị để không làm phật lòng nhà gái.

Tiền được mang đến phải là tiền mới được để trong phong bì song hỷ như tấm lòng thành của nhà trai dành cho nhà gái. Sau khi nhận tiền cheo thì khay lễ nhỏ này sẽ được đặt lên bàn thờ của nhà cô dâu một cách hết sức nghiêm trang và tiến hành làm lễ.Đối với việc chuẩn bị lễ đen, các cô gái nên hỏi ý kiến gia đình mình và đồng thời có sự thảo luận, thống nhất với nhà trai để tránh thế khó xử cho hai bên.

Lễ vật dành riêng cho cô dâu trong lễ ăn hỏi

Tráp lễ này thường không bắt buộc nhưng với những gia đình nhà trai khá giả, tráp lễ này sẽ được nhà trai chuẩn bị với khay đựng áo dài và đồ trang sức dành riêng cho cô dâu.

Trong lễ ăn hỏi, cô dâu sẽ mặc áo dài và trang sức cưới do nhà trai mang đến trong tráp dành tặng mình. Sau đó mới bước ra chào hỏi quan họ hai bên và làm lễ trước bàn thờ gia tiên.

Mẫu lời phát biểu trong lễ ăn hỏi

Và dù là với nghi thức như thế nào đi chẳng nữa, lời phát biểu giữa gia đình hai họ là vô cùng quan trọng. Ngắn gọn, xúc tích cùng những lời nói chân thành sẽ càng giúp cho ngày lễ thêm phần ấm áp, cởi mở. Càng gắn chặt hơn sự kết giao của gia đình hai họ đôi tân lang tân nương.

Sau đây chúng tôi có sưu tầm được các mẫu bài phát biểu dành cho bạn đọc kham khảo:

Đại diện nhà trai:

Tôi xin gửi lời chào của toàn thể nhà trai tới nhà gái và kính chúc các ông các bà bên họ nhà gái sức khỏe dồi dào. Tôi xin phép được giới thiệu thành phần gia đình nhà trai hôm nay, tôi là …, bố cháu … và là đại diện nhà trai, còn đây là bà … là bà ngoại của cháu , thứ đến là mẹ cháu … và các thành viên trong họ hàng, gia đình chúng tôi.

Sau nhiều tháng quen biết nhau, cháu … và cháu … đã tìm hiểu và mong muốn tiến đến hôn nhân, để được gắn bó bên nhau trọn đời. Cũng vì thể theo nguyện vọng của hai cháu mà nhà trai chúng tôi đã có một buổi lễ ra mắt nhà gái.

Hôm nay, nhà trai chúng tôi chuẩn bị …(số lượng tráp)… tráp lễ vật đưa tới nhà gái, mong nhà gái chấp thuận để hai cháu nên vợ nên chồng. Tôi xin được mời bà …, là mẹ cháu … và mẹ cháu … cùng mở tráp lễ vật để nhà gái được tỏ tường. Nhà trai chúng tôi cũng hy vọng gia đình nhà gái sẽ chấp thuận lễ vật và đồng ý cho hai cháu nên duyên hạnh phúc.

Sau khi mẹ cô dâu và chú rể mở hết tráp lễ vật, đại diện gia đình nhà gái sẽ phát biểu, bày tỏ quan điểm:

Đại diện nhà gái:

Trước tiên tôi tự giới thiệu, tôi là …, là bác cả của cháu … và là đại diện của gia đình nhà gái. Tham dự buổi lễ ăn hỏi hôm nay, nhà gái chúng tôi có ông bà nội của cháu …. , bố mẹ cháu …  và các thành viên trong gia đình.

Hôm nay ngày lành tháng tốt và nhà trai đã có lời thưa chuyện nên trước hết, gia đình nhà gái chúng tôi xin trân trọng cảm ơn nhà trai đã chuẩn bị lễ vật chu đáo. Chúng tôi cũng xin được chấp thuận để hai cháu tiến đến hôn nhân.
Từ giờ phút này, coi như cháu … và cháu … đã là con dâu, con rể của cả hai nhà, nếu hai cháu có nhỏ dại, mong gia đình dạy dỗ hai cháu để cả hai làm tròn bổn phận con cháu. Nhà gái chúng tôi cũng hy vọng cuộc sống vợ chồng của hai cháu sẽ suôn sẻ, hạnh phúc bên nhau trọn đời. Thay mặt gia đình nhà gái, tôi xin mời nhà trai uống chén nước, ăn miếng trầu mừng hạnh phúc cho hai cháu.
Sau khi nhà gái kết thúc phần phát biểu, nhà trai sẽ đứng dậy cảm ơn, đáp lễ và xin phép nhà gái cho chú rể lên đón cô dâu xuống chào gia đình hai họ. Buổi lễ ăn hỏi sẽ tiếp tục với phần chuyện trò của hai gia đình, các thành viên của hai nhà sẽ thống nhất ngày đón dâu và tiệc cưới. Trong lúc đó cô dâu, chú rể sẽ mời nước các bậc quan khách, họ hàng.

Cũng theo trình tự của buổi lễ, cô dâu chú rể sẽ được bố mẹ cô dâu đưa lên thắp hương trên bàn thờ tổ tiên của nhà gái và nhà gái chia lễ vật, lại quả cho nhà trai. Tới khi buổi lễ kết thúc, gia đình nhà trai sẽ có lời cảm ơn ngắn gọn tới nhà gái và dặn dò cô dâu chú rể:

Đại diện nhà trai:

Thay mặt gia đình nhà trai, tôi xin cảm ơn gia đình nhà gái đã đón tiếp chu đáo để buổi lễ ăn hỏi hôm nay thành công tốt đẹp. Đối với hai cháu … và …., nay hai cháu đã là con trong gia đình, chúng tôi hy vọng cả hai sẽ yêu thương nhau, cùng nhau sát cánh trên con đường đời và làm tròn bổn phận con cháu với cả hai nhà. Gia đình chúng tôi cảm ơn các ông bà, cô bác đã tham dự buổi lễ hôm nay, chúng tôi xin phép được ra về và xin hẹn gặp lại gia đình nhà gái trong buổi lễ đón dâu và lễ cưới sắp tới.

Sau đó nhà gái sẽ lại quả và chào tạm biệt nhà trai:

Đại diện nhà gái:
Gia đình nhà gái cũng xin được cảm ơn nhà trai và chúng tôi cũng xin có một số lễ vật lại quả, gửi về cho gia đình trai. Như đã thống nhất, hai nhà sẽ gặp lại nhau trong ngày cưới sắp tới và chúng tôi xin chúc đoàn nhà trai lên đường bình an, vui vẻ

Lời phát biểu trong lễ cưới chuẩn chỉ cần đảm bảo yếu tố chân thành, trang trọng. Chúc các cặp đôi sẽ có một lễ cưới hoàn hảo trong mùa cưới  sắp đến!

Như vậy qua bài viết chúng tôi mong đã gửi đến cho đọc giả những thông tin hữu ích và đầy đủ để chuẩn bị cho một lễ cưới hoàn hảo .

Trên đây là những chia sẻ về phong tục lễ ăn hỏi tại 3 miền. Ngoài các nghi thức về lễ ăn hỏi, còn một vấn đề rất quan trọng nữa mà tất cả cô dâu, chú rể và khách hàng đều cần quan tâm đó là tiền mừng cưới, ý nghĩa và những phong tục.